Agrariërs zetten zich schrap tegen droogte: ‘Als wij niet handelen, verdroogt de hele zaak’

Met ruim negentig millimeter neerslagtekort hoort 2022 tot de top vijf droogste jaren sinds de eerste metingen. Agrariërs zetten zich schrap voor de steeds vaker voorkomende droogte. Wouter Veraart van boomkwekerij Liwardi in Nispen neemt sinds drie jaar preventieve maatregelen tegen de droogte.

”Als wij niet zouden handelen naar de droogte, verdroogt de hele zaak hier”, zegt Veraart. ”We zijn druk bezig om de droogte voor te blijven. Daarmee bedoel ik niet dat we heel veel water op de grond kappen en hopen dat het goed komt.” Als voorbeeld wijst hij naar een tractor die langzaam over zijn perceel rijdt. ”Momenteel wordt er tweehonderd kilometer aan druppelslangen de grond ingereden.”

We zijn door druppelbevloeiing meer dan de helft verminderd met ons waterverbruik

Met druppelbevloeiing krijgen planten ondergronds water. ”Zo komt het water direct bij de wortels terecht.” En dat scheelt een hoop water. ”Als je met een haspel beregent, zet je een heel blok grond helemaal blank.” Hiervan stroomt de helft weg, meststoffen kunnen wegspoelen, de bodem kan dichtslaan en een deel verdampt. ”We zijn door druppelbevloeiing meer dan helft verminderd met ons waterverbruik.”

Investering

Een prachtige ontwikkeling, vindt Inge Wesel van Waterschap Brabantse Delta. ”Met een druppelsysteem ga je zo veel efficiënter met water om. Hierdoor kan je veel langer met het water doen dat er al is.” Toch is het druppelsysteem niet voor iedere ondernemer geschikt.

”Het is best een investering”, vervolgt Veraart. ”Ieder bedrijf heeft haspels, maar druppelslangen moeten iedere oogst opnieuw worden geïnstalleerd.” Bovendien is het ieder jaar opnieuw de gok of het een droge zomer gaat worden. ”Ik heb mensen gesproken die na een natte zomer slechts twee keer het druppelsysteem hebben gebruikt. Dan heeft het ze dus geld gekost.” Bij Liwardi duurt het twee tot drie jaar voordat er geteeld wordt. ”Van die twee of drie zomers is er altijd minimaal één waarbij je serieus water nodig hebt.”

Verschillende maatregelen

Bij akkerbouwers wordt er vaak ieder jaar geoogst. Dat zou betekenen dat er ieder jaar opnieuw druppelslangen aangelegd moeten worden. ”Dat is financieel niet altijd haalbaar”, verklaart Wesel. ”Maar je kan voor alle gewassen wel maatregelen nemen.” Als voorbeeld noemt ze het verondiepen of zelfs dempen van sloten. Op die manier stroomt de regen niet gelijk de sloot in, maar blijft het in de grond.

Het is geven en nemen

Ook Veraart treft naast zijn druppelsysteem andere maatregelen. ”Als bij ons de teelt eraf is, zaaien we twee jaar groenbemesters als Afrikaantjes of gras.” Vervolgens wordt dit gewas gehakseld en gaat het terug de grond in. ”Als er dan een water- of regenbui valt, spoelt het niet meteen de sloot in, maar kan de grond het opnemen.” Zo is er meer watervoorraad en blijft de bodemkwaliteit goed. ”Daar staat weer tegenover dat je twee jaar geen inkomsten hebt van dat veld. Het is geven en nemen”

Alles om zeep

”Wij doen zulke investeringen, omdat de gemiddelde landbouwgrond overal ter wereld per oogst langzaam achteruit gaat. Het is constant halen en niet teruggeven”, vervolgt de boomkweker. ”Uiteindelijk gaat daardoor de kwaliteit zo achteruit dat alles om zeep is.”

Hij begrijpt dat dit in de boomkwekerij makkelijker gaat dan in de akkerbouw. ”Door de lage prijzen die betaalt worden voor akkerbouwproducten, is het moeilijk voor de ondernemers om goed voor hun grond te zorgen. Als er geld is voor de ondernemer om te investeren, kunnen we met zijn allen dat plan omhoog trekken. Maar als de consument of de supermarkten dat tegenhoudt, dan kan een akkerbouwer dat wel willen, maar dan ga je wel failliet. Het is een stukje samenleving dat daarmee te maken heeft.”

Onttrekkingsverbod

Meerdere gebieden in Brabant hebben begin mei een onttrekkingsverbod gekregen. Dat betekent dat er geen water meer uit sloten en beken gehaald mag worden, om bijvoorbeeld landbouwgrond of weides mee te beregenen. In West-Brabant gaat het om Bleekloop op Zoom en de Wouwse Gronden Oost. Dat is best bijzonder. ”Normaal gesproken geven we zo vroeg in het jaar niet zoveel onttrekkingsverboden”, vertelt Wesel. ”Tien jaar geleden hadden we niet eens ieder jaar onttrekkingsverboden.” Dat is nu wel anders. De afgelopen vijf jaar zijn de maatregelen ieder jaar voorgekomen.

Wij zijn echt op de droogte ingesteld

Bang voor een onttrekkingsverbod is Veraart niet. ”Ik heb mijn druppelsysteem. Mijn pompen en mijn bodems zijn op orde. Wij zijn echt op de droogte ingesteld.”