Analyse – Samenwerking is de enige weg uit het Bergse politieke doolhof
De Bergse politiek is verdeeld en de versnippering kent vooralsnog geen einde. Samenwerking lijkt voor de verdeelde raad de enige weg uit het politieke doolhof van Bergen op Zoom. Maar hóe en met wie? Een nieuwsanalyse.
Zaterdag maakte raadslid Aydin Akkaya bekend dat hij zich afkeert van GBWP en daarmee staat de teller van het aantal Bergse raadsfracties inmiddels op 14. De afsplitsing van Akkaya lijkt voorbereid, buiten het zicht van de kiezers om. GBWP-voorman Arjan van der Weegen geeft toe dat al vóór de verkiezingen de verhoudingen waren verstoord. Zaterdagochtend kwam ook voor Van der Weegen duidelijkheid dat Akkaya zijn conclusies had getrokken. “We hebben afgesproken daarover niet actief de media te benaderen”, zegt Van der Weegen in een reactie achteraf. Maar dezelfde middag lag alles op straat. Intern was de verstoorde werkrelatie al bekend, waarschijnlijk hadden de kiezers het ook graag geweten. Bovendien: had Akkaya vóór de verkiezingen de partij verlaten, en op eigen kracht hebben meegedaan, dan zouden zijn 353 behaalde stemmen te weinig zijn geweest voor een zetel.
Aydin Akkaya wil tegenover streekomroep ZuidWest slechts bevestigen dat hij voor zichzelf verder gaat en heeft daar verder inhoudelijk niets aan toe te voegen. Bij andere media, zoals Omroep Brabant en BN/DeStem, loopt het raadslid echter leeg over diens teleurstellingen in zijn voormalige partij. De voorkeursstemmen zouden zijn afsplitsing rechtvaardigen, met draagvlak van de kiezer. Dit draagvlak neemt echter al jarenlang af, keer op keer moet Akkaya stemmen inleveren. In 2010 behaalde hij (toen nog aangesloten bij de PvdA) 532 voorkeursstemmen. Bij de daaropvolgende verkiezingen van 2014 daalde het aantal persoonlijke stemmen (inmiddels bij GBWP) naar 458. In 2018 waren het er nog 364 (na de hertelling) en ook in 2022 zet de daling verder door: 353 voorkeursstemmen. Zijn Turkse achterban kiest voor jong talent: de 22-jarige Alperen Yilmaz komt vanuit het niets in de top van de GBWP-raadsfractie binnen, met 365 voorkeursstemmen.
Die afsplitsing maakt voor GBWP méér verschil dan alleen het verlies van één zetel. GBWP en VVD zijn nu bijna even groot, met respectievelijk 6 en 5 raadszetels. Dan volgen Lokaal Realisme, D66 en Lijst Linssen met elk drie zetels. Vervolgens een hele zwik politieke splinters van twee- en éénpitters. Bij de nieuwkomers is Lokaal Realisme zonder twijfel de grote winnaar. De partij is opgericht door drie voormalige VVD-leden, en ongetwijfeld bestaat een deel van de kiezers uit voormalige VVD-aanhang. Toch lijkt het verlies voor de VVD beperkt tot 0,2 procent; een minimaal verlies, zeker in vergelijking met de terugval van de VVD in Roosendaal en Woensdrecht. In deze gemeenten heeft de partij een verlies van 2,5 en 3,7 procent te incasseren. Lokaal Realisme lijkt vooral stemmen weg te kapen bij de gevestigde lokale partijen als GBWP en Lijst Linssen. Samen hebben VVD en Lokaal Realisme acht zetels; ook al lijkt een liberaal-lokale samenwerking ver weg… onder druk wordt alles vloeibaar. Verder is een samenwerking met D66 denkbaar; een partij die een stevige wethouderskandidaat in de gelederen heeft met oud-wethouder Letty Demmers – tot voor kort nog waarnemend burgemeester in Zeeland.
Aan de linkerflank van het politieke spectrum hebben GroenLinks en PvdA in Bergen op Zoom bij de verkiezingen kansen laten liggen. Elders in de regio hebben lijstcombinaties tot verkiezingswinst geleid. In Steenbergen is PvdA-raadslid Nadir Baali een samenwerking aangegaan met een lokale partij en deze progressieve partij heeft drie zetels behaald. De Bergse PvdA is er echter niet in geslaagd om jong talent aan zich te binden. De partij heeft -afgezien van de eerste twee- bij de top van de lijst noodgedwongen moeten teruggrijpen naar politieke veteranen uit het verleden. Jongeren zijn er wel maar staan op onverkiesbare plaatsen. Een armoedebod, want de linkse kiezer wil geen oude politiek maar vernieuwing: zowel wat de kandidaten als partijen betreft. Een gecombineerde raadsfractie van GroenLinks en PvdA lijkt niet alleen voor de hand liggend, maar zelfs onvermijdelijk om verdere marginalisering te voorkomen. Met vier zetels en Joey van Aken of Selin Karar als wethouderskandidaat -Selin heeft haar bereidheid in elk geval al uitgesproken in het lijsttrekkersdebat van ZuidWest- zou dit ‘linkse blok’ een stevige troef in handen hebben. Nu de politieke wil nog.
Ook CDA heeft de vernieuwingsslag gemist met een sterk vergrijsde kieslijst, hetzelfde geldt voor Lijst Linssen. Beide partijen hebben een zetel moeten inleveren. Lijst Linssen heeft weliswaar volop politieke ontwikkelruimte en praktijkscholing geboden aan jongeren bij de fractieondersteuning, maar een prominente plaats op de kieslijst is altijd voorbehouden gebleven aan de zittende, seniore raadsleden. Het gevolg: jonge talenten als Maikel de Bekker, Camiel van der Meeren en Julien Voets vliegen uit bij Lijst Linssen en vinden politieke groeikansen elders: in de provincie (BVNL) en nu ook in de Bergse raad (BVB en Lokaal Realisme). Lijst Linssen heeft de boot gemist en wellicht wordt het tijd voor een kapiteinswissel. Ook hier is samenwerking met gelijkgestemde partijen en fracties nodig.
Een gemeenteraad met 33 raadsleden en 14 fracties is geen werkbare raad. Zelfs met een raadsbrede samenwerking en een nieuw zakencollege mist de raad elke slagvaardigheid die nu juist zo broodnodig is. De vraag is niet óf de onderlinge samenwerkingen er komen, maar wanneer en hoe snel. Dat zullen de dames en heren politici zelf ook wel inzien.