Arlette en haar collega’s maken theater toegankelijk voor mensen met visuele beperking

Theater een beleving maken voor mensen met een visuele beperking. Dat is wat Arlette Hanson doet samen met de blindentolken Komt het Zien! Door middel van live audiodescriptie maken zij theatervoorstellingen en evenementen toegankelijk voor publiek met een visuele beperking. En op 11 oktober doen ze dat bij de voorstelling van Ellen ten Damme in Theater De Maagd in Bergen op Zoom.

“Wij maken theatervoorstellingen die qua beleving toegankelijk zijn voor mensen die blind of slechtziend zijn”, legt Arlette uit. Ze is directeur en initiatiefnemer van Komt het Zien! Er werken vier blindentolken voor de organisatie. Het is de eerste keer dat Komt het Zien! naar een voorstelling in Theater De Maagd komt.

Het gaat om de voorstelling BAROCK van Ellen ten Damme. “Een voorstelling die we kennen”, vervolgt Arlette. En dat is belangrijk, want als blindentolk gaat het om timing. Weten wanneer wel iets te vertellen en wanneer niet, en welke details verteld dienen te worden. “Dat doen we door heel Nederland.”

Drie stappen

Wie gebruik wil maken van Komt het Zien! in De Maagd, krijgt een week vóór de voorstelling al een link naar een audio-introductie. “Daarin worden veel visuele dingen al beschreven. Bijvoorbeeld hoe het decor eruit ziet en de kleding. Maar ook welke personen er op het podium zullen staan. Dus in dit geval niet alleen Ellen ten Damme, maar ook de dansers en de band.” Het doel hiervan is dat de bezoekers zich alvast kunnen voorbereiden op de voorstelling.

Dan stap twee: de meet en feel. “Hoe dat gaat verschilt per voorstelling.” Bij de show van Ellen ten Damme houdt het in dat de blindentolk voor de voorstelling begint, het toneel en de kostuums uitgebreid omschrijft. “En we mogen de kostuums misschien wel van dichtbij bekijken en voelen.” Dat voelen kan heel belangrijk zijn. “Want deze mensen kijken met hun handen. Sommige kostuums bevatten veel kant. De kostuums van deze show zijn vrij theatraal. Dan geeft voelen een nog beter beeld dan alleen beschrijven.”

Zodra de voorstelling begint neemt iedereen plaats in de zaal. “Ze mogen zelf kiezen waar ze willen zitten.” Wel zijn er speciale plekken vooraan gereserveerd voor wie dat graag wil. Iedereen krijgt een koptelefoontje op. De blindentolk zit dan in een aparte ruimte en vertelt live wat er te zien is, van decor- en lichtwisselingen tot lichaamshoudingen en gezichtsuitdrukkingen. “Sommige mensen hebben nog wel wat zicht, maar zien bijvoorbeeld alsof ze door een rietje kijken. De tolk kan dan vertellen dat iemand via links op komt. Diegene is dan makkelijker vindbaar en makkelijker te volgen.”

Niet alles invullen

Alle vier de blindentolken hebben een theaterachtergrond. “Dat is ook nodig, want theater is emotie. Deze mensen kennen theater maken en begrijpen wat een regisseur wil.” Bovendien is het ook belangrijk dat de tolken weten wanneer ze iets níét vertellen. “Je moet niet alles in willen vullen. De mensen moeten het beleven. De juiste woorden gebruiken op het juiste moment is de kunst. Soms is één seconde al genoeg. Blindentolk zijn is echt een vak.”