Behoud kaaimuren mag van omwonenden wat kosten: tussen 3 en 6 miljoen

Ruim honderd buurtbewoners en ander belangstellenden bezochten maandagavond de protestavond in het Groot Arsenaal, tegen de voorgenomen aanpassingen van de Kaai. Alle aanwezigen willen het behoud van de bestaande, historische kademuren, ook al kost dit de gemeente tussen de 3 en 5,8 miljoen euro. De goedkopere oplossingen met groenstroken variëren tussen de 2,5 en 3.7 miljoen. Deze maand beslist de Bergse gemeenteraad over het het kaaiherstel, donderdag 8 juni is een inspreekbijeenkomst op het Stadhuis.

De aanwezigen laten er geen misverstand over ontstaan. “Wie is er  voor een levendige of groene Kaai”, vraagt Flip Aertssen van de Vereniging Binnenstad. De zaal houdt zich stil, niemand reageert. “En wie is er voor het behoud van onze historische Kaai?” Als op commando gaan de uitgestrekte armen omhoog. “Jaaaa!”, joelt de menigte. Goed, het mag misschien de duurste oplossing zijn. maar wél de beste.

De Vereniging Binnenstad (VB), organisator van de protestavond in het Groot Arsenaal, heeft vooraf rekening gehouden met zo’n tachtig bezoekers. Het worden er uiteindelijk fors meer. Inderhaast halen de uitbaters van het congresgebouw extra stoelen bij en sommige gasten moeten genoegen nemen met staanplaatsen.

Aansturen op goedkoop

Diverse deskundigen van Bergse erfgoedorganisaties geven deze avond hun visie op de plannen van het Bergse college, die zouden aansturen op een wenselijke -lees: goedkope- oplossing voor de vervallen kademuren. Namelijk een variant met groenstroken langs de wal, waarmee twee vliegen in één klap worden geslagen. Namelijk een herstel van de kaai én het aanbrengen van meer groen in de wijk. Maar van deze argumenten van het college laten de insprekers geen spaander heel.

Kansen onbenut

Onder hen is Frans Wakkee, voormalig beleidsadviseur en ambtenaar openbare ruimte op het Bergse stadskantoor. Inmiddels is hij twaalf jaar met pensioen maar voelt zich nog steeds betrokken bij de herinrichting van de historische stadskern. Hij noemt voorbeelden van steden in Nederland waar het behoud van de havenmuren uitmondde in een succes. Den Bosch, Maarssen en recentelijk Zevenbergen – waar de oude haven is hersteld als onderdeel van de Roode Vaart. Dit is de watergang die de landbouw en natuur in de omgeving van zoetwater moet voorzien. Al deze steden hebben geld binnengehaald uit subsidiepotten. En daar laat Bergen nog kansen liggen.

Volgens Wakkee is de huidige staat van de Bergse kaaimuren lang zo slecht niet als het college wil doen geloven. “Eénderde van de muren is slecht, éénderde is twijfelachtig maar éénderde verkeert nog in een goede staat. Zeker de delen bij het kleine spuihuisje.”

Witte zakken overbodig

Ook voormalig stadsarchitect Jan Weijts, inmiddels eveneens gepensioneerd, weet het zeker: de witte zakken liggen er sinds eind 2021 puur voor de show. “De machines die ze hebben geplaatst wegen op zich al drie keer zoveel als wat maximaal is toegestaan langs de Kaai. En toch is er geen scheur bijgekomen.”

Oude gevels

Piet Bruys van Stichting Stadsherstel benadrukt dat de Kaai deel uitmaakt van het Beschermd Stadsgezicht en sinds 1986 een monumentale status heeft. Sinds 1974 heeft Stadsherstel kosten noch moeite gespaard om vervallen historische panden in de stad op te knappen, te beginnen bij de hoekhuizen. Met succes, waardoor inmiddels hele gevelwanden zijn teruggebracht in oude glorie. “Langs de Noordzijde is het Ribbenscomplex herontwikkeld, en langs de Zuidzijde staan de huizen van de Kalkoven.” Sinds 2010 ademt de Kaai hier weer de sfeer van voorbije eeuwen met herbouwde koopmanswoningen en pakhuizen – min of meer zoals het er ooit uitzag.

Visie op water

Ook bestuurslid Koert Damveld van de Historische Kring is het er roerend mee eens. Er moet hoognodig een vísie komen op de terugkeer van het historische water in de stad, van de Gevangenpoort tot aan de Ham. Want ook de Ham, de plaats waarop de oude haveningang zich splitst in Kaai en Vissershaven, maakt plots deel uit van de collegeplannen.

Ordinaire sloot

Juist omdat de afgelopen vijftig jaar zoveel in het Havenkwartier is geïnvesteerd, zou het onzinnig zijn de historische haven af te waarderen “tot een ordinaire sloot”, merkt VB-voorzitter Aertssen op. In de zaal zijn ook vertegenwoordigers van politieke partijen, waaronder raadsleden Jim Bernaards (VVD), Aydin Akkaya (Groep Akkaya/50Plus) en Reinoud Krijnen (Samen0164). Donderdagavond houdt de gemeenteraad een beeldvormingsbijeenkomst waar de erfgoedorganisaties en omwonenden mogen inspreken.

Massaal protest

Aertssen roept de buurtbewoners op “donderdag massaal naar het Stadhuis op de Grote Markt te komen”, om de politiek te laten zien dat het ernst is. Eén van de aanwezige Stadsgidsen in de bijeenkomst staat vervolgens op en herinnert de aanwezigen aan de protesten van 1968: “Er was een volksopstand tegen de plannen van de bouw van een muziekschool op het Ravelijn. Tijdens de toenmalige raadsvergadering stond de Grote Markt voor de helft vol met demonstranten met spandoeken.” Met succes, want de muziekschool is er uiteindelijk niet gekomen.

Of het ditmaal opnieuw tot massaal protest zal komen is de vraag. “Maar het is wel hét moment om de stad te behoeden voor de ergste ramp voor het havengebied sinds járen.”