Bijna 400 jaar oude gevelsteen na restauratie weer te zien op Bergse kapel

Diaken Jan Foesenek van de Lieve Vrouweparochie in Bergen op Zoom heeft opdracht gegeven om een gevelsteen uit 1631 te laten restaureren. Deze is te zien bij de Sint Catharinakapel in de Geweldigerstraat, dat is omgeven door het Ketrientje. Het oude zorgcentrum van tanteLouise wordt in de toekomst waarschijnlijk gesloopt. Daarom gaf Foesenek opdracht om de steen in goede toestand te redden. “Om een stukje historie van Bergen op Zoom te bewaren.”

De steen is namelijk afkomstig van het eerste gasthuis van Bergen op Zoom, dat in 1631 grondig verbouwd werd. Er kwam een stenen poort, waarin het wapen van de stad verwerkt moest worden. Het gebouw werd in 1882 door de kloostergemeenschap van de zusters Franciscanessen overgekocht van de gemeente, voor 20.000 gulden. Zij doopten het om tot bejaardenhuis.

Gevelsteen met een verhaal

Uiteindelijk werd het Sint Catharinagesticht in 1928 gesloopt. Aangezien het vierhonderd jaar oude kunstwerk op de gevelsteen erg belangrijk was voor de zusters, is deze bewaard gebleven en verwerkt in het huidige zusterhuis. De gevelsteen is zo belangrijk, omdat deze vroeger veel kon vertellen over de religieuze of politieke achtergrond van de bewoner.

De gevelsteen bestaat uit drie onderdelen: twee blokken met jaartallen en een steen met daarop drie kruizen, die het oude stadswapen weergeven. Deze kruizen vertellen ook het rooms-katholieke verhaal van de zusters.

Verder zijn er nog twee losse elementen. Het wapen van de stad was waarschijnlijk hetzelfde als die van Breda. In de veertiende eeuw zijn de kleuren van deze wapens waarschijnlijk omgewisseld. Breda heeft rood met zilveren kruizen en Bergen op Zoom zilver met rode kruizen. Honderd jaar later zijn er aan het wapen nog groene heuvels toegevoegd, om het wapen ‘sprekend’ voor Bergen op Zoom te maken.

Historisch onderzoek

Om te voorkomen dat de bijna vierhonderd jaar oude steen door de jaren heen zal verslechteren, is hij begin dit jaar verwijderd en gerestaureerd. Een aantal deskundigen deden onderzoek naar de historie. Zij ontdekten, door de achterzijde van de steen te bestuderen, dat deze al vaker is gebruikt. Hieruit blijkt dat de gevelsteen dus een stuk ouder is dan 400 jaar. Verder brachten ze oorspronkelijke kleur weer terug.

De gevelsteen in zijn originele vorm terugplaatsen, zal nog niet eenvoudig worden. Er zijn namelijk geen foto’s of schilderijen gevonden van hoe de losse stenen er als geheel uitzagen. De losse onderdelen van de eeuwenoude steen kunnen tijdens Open Monumentendag op 10 september bewonderd worden in de Sint Catharinakapel.

Beste tot zijn recht

Mogelijk wordt de steen uiteindelijk in de nieuwbouw voor een woonzorgcentrum in de Geweldigerstraat geplaatst. Daar komt ‘ie volgens de diaken het beste tot zijn recht. Lukt dit niet, dan is de kapel de meest geschikte optie. De steen is namelijk altijd verbonden geweest aan het historische zusterhuis. “We willen er zeker van zijn, dat dat bewaard blijft,” aldus Foesenek.