Eenheid door twee culturen: ook Indische Bergenaren hebben nu een plek om te herdenken

Ook Bergen op Zoom heeft een eigen herdenkingsmonument voor Nederlands-Indië, het huidige Indonesië. Donderdagavond was de onthulling in de tuin van sportpark Rozenoord, met een bescheiden gezelschap van genodigden waaronder locoburgemeester Patrick van der Velden. Samen met initiatienemer Henk Boyen, van Stichting Payung, haalde Van der Velden de kleurige Batik-doek van het kunstwerk – een ontwerp van beeldhouwer Marnix Kemperman.

Jaar uitgesteld

Boyen is enorm blij dat de plechtigheid, ondanks het sobere karakter, door kon gaan; de onthulling was al een jaar uitgesteld door de coronacrisis. “We hebben nu éindelijk een plaats om te herdenken, zegt Boyen. Het monument heeft de toepasselijke naam: ‘eenheid door twee culturen’. Indonesië en Nederland blijven ook na tachtig jaar onafhankelijkheid onlosmakelijk met elkaar verbonden. Voor hem en zijn stichting is een langekoesterde wens in vervulling gekomen. “Het is een eerbetoon aan mijn vader”, zegt hij. Een zuil naast het monument vermeldt de namen van sponsoren en organisaties die het monument mede mogelijk hebben gemaakt.

Gordel van Smaragd

Kunstenaar en ontwerper Marnix Kemperman legt de symboliek van het verbindende kustwerk uit: een marmeren ronde band -een cirkel zonder begin en eind- deels omwikkeld met koperdraad. “Het koper gaat uiteindelijk oxideren en trekt in het marmer.” De samensmelting komt met de tijd, twee volkeren en culturen worden één. De groene kleur van het koper verwijst naar de bijnaam van Indonesië: de Gordel van Smaragd. Het was schrijver Multatuli die de naam anderhalve eeuw geleden introduceerde in zijn roman Max Havelaar, als verwijzing naar de uitgestrekte groene tropenwouden op de Indonesische eilandengordel. Kemperman zelf is van deels Indische en deels Nederlandse afkomst. Zijn moeder is in het Indonesische Jakarta geboren, Kempermans vader is van Nederlandse oorsprong. Hij is overtuigd dat ook komende generaties blijven herdenken, en behoefte hebben aan een eigen plaats.

Regionale betekenis

Jaarlijks is de oorlogsherdenking voor Nederlands-Indië op 15 augustus, die in Bergen op Zoom bij woonzorgcentrum Moermont plaatsvond. Moermont beschikt over een eigen woonvleugel voor mensen met een Indische achtergrond. Nu is er dan een monument voor deze jaarlijkse oorlogsherdenkingen. Maar ook op andere momenten biedt het kunstwerk de gelegenheid tot bezinning en inspiratie. Niet alleen voor Bergen op Zoom maar voor de gehele regio, aldus Henk Boyen. “In Zeeland zijn veel inwoners met Indische roots. Ook voor hen is het zeker de moeite waard om een bezoekje aan het monument te brengen.”