Emissieloos baggeren in het Mark-Vlietkanaal: ‘Capaciteit van dertig Tesla-accu’s aan boord’

Een grote kraan op een ponton die bagger van de bodem van het Mark-Vlietkanaal schept, is niet alleen een imposant gezicht. Het is ook een duurzame primeur! Voor het eerst wordt er volledig emissieloos gebaggerd. Dankzij elektrische schepen en graafmachines wordt de waterweg uitgebaggerd zonder uitstoot van schadelijke stoffen.

Door de jaren heen heeft zich een dikke laag slib opgebouwd op de bodem van de vaarwegen in Midden- en West-Brabant. Dit slib, bestaande uit kleideeltjes, plantenresten en zwerfvuil, belemmert de scheepvaart en beïnvloedt de waterkwaliteit. Het totale baggerproject, dat tot en met 2026 loopt, omvat het uitdiepen van 35 kilometer vaarweg. In totaal wordt 500.000 m3 slib verwijderd, wat zorgt voor een betere waterkwaliteit en een betere doorvaart voor zowel kleine als grote schepen.

Volledig elektrisch materieel

In 2022 begon het waterschap met traditionele baggerwerkzaamheden met brandstofmotoren. Op het Mark-Vlietkanaal wordt sinds een paar weken volledig elektrisch gewerkt. Dagelijks bestuurslid Anco Sneep is enthousiast: “De start van het emissieloos baggeren is een grote stap binnen onze duurzaamheidsdoelstellingen. Waar we in 2025 50 procent duurzame energiedragers wilden toepassen, is het nu al 100 procent.” Volgens Niels Versteeg, engineer bij Martens en Van Oord, is het bijzonder dat dit project volledig emissieloos wordt uitgevoerd: “Er gebeurt al veel emissieloos, maar de hele dag met groot materieel zonder uitstoot werken en dat ook volhouden, week in, week uit, dat is de grote uitdaging.”

De elektrische baggercombinatie bestaat uit een baggerponton, het werkschip Beveroord en de Volta, een drijvende batterij die het hele systeem van stroom voorziet. “De Volta heeft niet alleen batterijen aan boord, maar verplaatst ook het ponton naar de juiste positie. Hierdoor wordt onnodig varen voorkomen en blijft het proces efficiënt”, legt Versteeg uit.

Aan boord van de Volta laat Versteeg de machinekamer zien. Het is er opvallend stil en leeg. De ruimte waar de accu’s liggen lijkt wel op een ruimteschip. “Dat hoor ik vaker”, zegt de engineer. “Dat komt denk ik vooral door het glimmende isolatiemateriaal op de wanden. Dit zorgt ervoor dat het hier altijd rond de twintig graden is, wat optimaal is voor de levensduur van de accu’s.” Tussen de twee rijen baterijen wijst Versteeg naar links en rechts. Bakboord en stuurboord, zoals ze dat in de scheepvaart noemen. “Iedere rij is een dikke megawatt, dus 1100 kilowattuur. Dat is gezamenlijk 2250 kilowattuur.” Ter vergelijking dat is evenveel als ruim dertig Tesla accu’s!

Voordelen voor de omgeving

Het emissieloos baggeren levert grote voordelen op voor de omgeving. “De uitstoot is eigenlijk helemaal nul”, zegt Versteeg. “Als we hier met dieselmotoren zouden werken, zou dat een heel andere situatie zijn. Nu werken we volledig op groene stroom, afkomstig van wind- en zonne-energie.” Dit betekent minder luchtvervuiling, minder geluidsoverlast en een gezondere leefomgeving voor omwonenden en natuur. Ook schipper Ruud Arends is te spreken over zijn nieuwe werkplek. Voor het eerst in 35 jaar werkt hij op een elektrisch schip. “Ik heb nu geen last van schadelijke gassen en hoor bijna geen geluid op een beetje schroefwater na.”

Uitdagingen en toekomst

Hoewel de voordelen groot zijn, brengt de transitie naar emissieloos werken ook uitdagingen met zich mee. Het opladen van de elektrische apparatuur vereist veel energie: dagelijks zo’n 2000 kWh. “De grootste uitdaging is om laadpunten te vinden binnen een acceptabele afstand. Gelukkig kunnen we in Roosendaal gebruikmaken van een bestaand industrieterrein met een geschikte aansluiting”, vertelt Versteeg. ’s Nachts blijft het baggerponton op zijn plek liggen en vaart het werkschip naar KWS in Roosendaal om bij te laden.

Hoewel er op diesel bespaard wordt, vergt het project een miljoeneninvestering. Duurzame afspraken met de opdrachtgevers (Waterschap Brabantse Delta en de Provincie Noord-Brabant) en de Subsidieregeling Schoon en Emissieloos Bouwmaterieel (SSEB) maakte de investering mogelijk voor Martens en van Oord. Ondanks de kosten en uitdagingen is Versteeg optimistisch over de toekomst van emissieloos baggeren: “Ik denk niet dat we nog teruggaan. Dit is de toekomst. De batterijen gaan misschien wel twintig jaar mee, en zonder olie, herrie en uitstoot is dit een enorme stap vooruit.”

Het project in het Mark-Vlietkanaal loopt nog door tot juli 2026. Daarna volgen andere waterwegen.