Hoe ambtelijke molens je gevoelsmatig tot fraudeur bestempelen
Foto: PxHere
Ambtelijke communicatie staat er niet per se om bekend erg toegankelijk en vriendelijk te zijn. Werkwijzen, protocollen en systemen plegen er ook nog wel eens voor te zorgen dat burgers het gevoel krijgen in een slechte film te zijn beland. Het overkwam een inwoonster van Bergen op Zoom, die zich als fraudeur weggezet voelde door ISD Brabantse Wal. Mogelijk leidt haar verhaal wél tot een verbetering…
De betreffende mevrouw* heeft, als dit verhaal begint, al enige jaren een uitkering omdat ze gedeeltelijk arbeidsongeschikt is. Door eerdere privéomstandigheden zit ze bovendien in de schuldsanering. Ze werkt parttime als postbezorger en daarnaast doet ze het nodige vrijwilligerswerk, in samenspraak met ISD Brabantse Wal. Uiteindelijk maakt ze zo dus toch flink wat uren.
Nieuwe werkgever
In 2020 gaat het mis. Haar werkgever Sandd houdt op te bestaan en de activiteiten worden overgenomen door PostNL. Gelukkig kan ze daar ook aan de slag. Omdat achteraf blijkt dat ze in haar laatste maanden bij Sandd te weinig uitbetaald heeft gekregen, wordt in juli een nabetaling overgemaakt. Een nettobedrag van 206 euro, dat grotendeels door de bewindvoerder wordt ingehouden. Ze houdt er uiteindelijk 48 euro van over.
In die periode ligt de Bergse enige tijd in het ziekenhuis voor een stevige operatie, een flinke herstelperiode volgt. Hierdoor vergeet ze de 48 euro te melden bij de ISD. Als ze daar later op wordt geattendeerd, doet ze dat alsnog. In die periode blijkt dat de ISD er ten onrechte vanuit gaat dat het bedrag een transitievergoeding betreft. Het gaat echter om salaris waar mevrouw nog recht op had. Dat toont ze aan met onder meer een loonstrook. Ook legt ze uit dat het geen kwade opzet was maar dat ze om medische redenen dit niet meteen had gemeld. Er wordt in oktober 2020 beloofd dat, als ze de betreffende papieren inzendt, het allemaal in orde komt. Daaraan geeft ze gehoor en de zaak lijkt afgedaan.
Een hoorzitting én een boete
In februari 2021 krijgt mevrouw echter een brief waarin wordt medegedeeld dat haar uitkering voor die maand herzien wordt en dat er een boete zal volgen. Ze wordt er alsnog van beschuldigd bewust informatie te hebben achtergehouden. Er volgt zelfs een telefonische hoorzitting. Het is nogal wat om als fraudeur te worden neergezet, vertelt ze aangeslagen in een gesprek met onze redactie. Extra pijnlijk is dat de brief arriveert in de periode dat ze eindelijk uit de schuldsanering is gekomen.
De telefonische hoorzitting gaat door maar daarin wordt al meteen aangegeven dat een andere medewerker nog aan het bekijken is of er nu wel of geen sprake was van nalatigheid. In het gesprek is er zelfs alle begrip voor haar situatie, terwijl daarbij niets nieuws ter sprake komt. Een dag later valt een brief op de mat waarin een andere ISD medewerker laat weten dat de kwestie van de baan is. Het heeft er alle schijn van dat hier intern langs elkaar heen is gewerkt.
Ziek van de beschuldigingen
We nemen contact op met de gemeente Bergen op Zoom, omdat de wijze waarop hier is omgegaan met een burger vragen oproept. Grote woorden als ‘schending inlichtingenplicht’ in de brief van 11 februari komen hard aan, zeker omdat dit maanden ervoor al rechtgezet was, in ieder geval mondeling. Een hoorzitting houden en dreigen met boetes is ook nogal wat, toch zeker bij een bedrag van onder de streep 48 euro. En dat bij iemand die nog nooit iets verkeerd deed op dat vlak. Mevrouw was niet alleen geschrokken maar zelfs een paar dagen ziek van de in februari ontvangen brief.
Meer menselijke maat
Gemeentewoordvoerder Peter van der Graaf legt uit dat reageren op kwesties als deze lastig is, met name uit privacyoverwegingen. Het is volgens hem een normaal proces dat de ISD heeft doorlopen in deze. Als iemand met een uitkering daarnaast geld ontvangt, moet worden uitgezocht hoe dat zit. Bovendien is er nu eenmaal die meldingsplicht. Dat eerder al werd aangegeven dat de zaak was afgehandeld en er maanden later toch weer werk van wordt gemaakt verdient geen schoonheidsprijs, wil hij wel aanvaarden.
Een vergelijking met wat er landelijk speelde in de toeslagenaffaire vindt de woordvoerder te ver gaan, al erkent hij dat de benadering hier en daar wel wat meer menselijke maat kan gebruiken. Hij geeft aan voornemens te zijn om de ISD correspondentie eens tegen het licht gaan houden. Ander woordgebruik zou al een hoop stress bij de ontvangers kunnen voorkomen.
* Naam en contactgegevens van de mevrouw in kwestie zijn bekend bij de redactie. In goed overleg is met haar besloten ruchtbaarheid te geven aan de gang van zaken, in de hoop dat dit anderen bespaard blijft. Heb je ook een verhaal waarmee de ombudsman van Streekomroep ZuidWest je kan helpen? Neem gerust eens vrijblijvend contact op: [email protected]