Is de laatste Bergse Ansjovis vier jaar geleden al gevangen?

‘Stoppen we definitief met de weervisserij of gaan we nog even door’, die vraagt ligt op tafel bij de familie van Dort uit Bergen op Zoom. Zij zijn de enige overgebleven weervissers in Nederland. Sinds 2019 is er geen ansjovis meer gevangen op de Oosterschelde. “Maar ook bijna geen andere vis meer”, zegt Rian van Dort van de Firma Van Dort.

Volgens vroege bronnen, onderzocht door Niek Grosfeld en gepubliceerd in de Waterschans van 1991, zijn er al sinds 1579 weren rondom Bergen op Zoom te vinden. De weervisserij in onze regio is dus echt al eeuwen oud. In 1695 werd er voor het eerst geschreven over Ansjovisvangst in Bergen op Zoom. Toen werd wel tot 800 kilo per dag gevangen. Het overschot werd verspreid over het land van de boeren. Maar die tijd ligt al lang achter ons.

Van 10.000 naar 0 kilo

“Andere jaren vingen we nog geep en makreel, maar er lijkt niets meer in de Oosterschelde te zwemmen”, roept Henk van Schilt vanuit zijn bootje, als hij net door het weer de vis bij elkaar heeft gedreven. Er wordt vrijdagochtend maar een handje vol geep gevangen. Het is niet rendabel meer.

Dit jaar is met behulp van de Stichting Behoud Weervisserij een nieuw weer neergezet. Dit was maanden werk. “Vier vrachtauto’s met bomen hebben we laten rijden. Maar als er niets gevangen wordt, dan wordt er geen geld verdiend, dat is gewoon nodig voor een bedrijf”,  dat begrijpt Dick Westerhof maar al te goed. Dick is vice-voorzitter van de stichting. Vroeger waren er op de Oosterschelde dertig weren. Bram Aertsen, zelf tot in de jaren-90 van de vorige eeuw ook weervisser, stopte omdat er toen al minder gevangen werd. “Honderden kilo’s op een dag, dat kwam gewoon voor, maar mijn laatste jaren ook al niet meer hoor.”

De Firma Van Dort ving in 2019 nog 10.000 kilo. Maar de laatste jaren dus echt niets meer. Zo ook vrijdag.

Deltawerken en windmolens helpen niet mee

De Deltawerken hebben zeker invloed op de veranderende natuur in de Oosterschelde. Het water in de Oosterschelde staat te lang stil. Er zit niet genoeg voeding meer in het water. Toch blijft het een raadsel waarom er sinds een paar jaar helemaal geen ansjovis meer gevangen wordt. “De Noordzee zit vol met Ansjovis, maar ze komen niet meer hier naar toe”, vertelt Westerhof. “Wellicht zijn het de stroomkabels die van het nieuwe windmolenpark voor de kust van Zeeland naar Borselle lopen, daar moeten de vissen overheen zwemmen. Eén ding is zeker, er staat al weken een Noorderwind. Dat is sowieso slecht voor de vangst, dat weten alle vissers.”

Onderzoek naar de echte oorzaak

Joey Volwater van Wageningen Marine Research IJmuiden doet onderzoek en zegt dat de Oosterschelde als paaigebied zijn functie voor de ansjovis heeft verloren. “De watertemperatuur is te hoog. Daarnaast is het zoutgehalte in de Oosterschelde bijna net zo hoog als in zee. Dat is niet goed voor de jonge visjes, die hebben brak water nodig.”

“Laten we een grote waterslang over de Oesterdam leggen en zoet water aanvoeren vanuit de Westerschelde”, oppert wethouder Frank Hommel van de gemeente Tholen gekscherend. Toch heeft hij ook een serieuze ondertoon. “We moeten er alles aan doen om de weervisserij te behouden.”

Hoop op vergunning

De familie Van Dort hoopt op een vergunning vanuit het ministerie om vongole schelpen te mogen vangen. Deze exoot wint aan populariteit in Nederland. Al gaat de meeste vis die überhaupt gevangen wordt in Nederland naar het buitenland toe.

“Als we die mogen gaan vangen met de hand, dan kunnen we wel een boterham blijven verdienen”, legt Rian van Schilt uit. “En als die boterham er is, dan kunnen we misschien de weervisserij volhouden.” Want eerlijk is eerlijk, je moet veel passie hebben om in weer en wind iedere keer weer teleurgesteld uit het water te komen met een paar visjes. Met die kleine hoeveelheid is zelfs de benzine voor de boot niet te betalen.

Burgemeester Frank Petter en wethouder Letty Demmers hebben een brief aan het ministerie geschreven ter ondersteuning voor de aanvraag van de vergunning.

Excursies

Stichting Behoud Weervisserij organiseert excursies naar het weer. Dat is natuurlijk al een mooi begin. Al heb je heel wat bussen met toeristen nodig om op deze manier het weer zonder vis rendabel te maken.