Nieuwsanalyse – De verkiezingsstrijd gaat meer dan ooit om de lokale stem

Het gaat erom spannen, bij de gemeenteraadsverkiezingen van maart 2022. De partijen schrijven deze zomer aan de nieuwe verkiezingsprogramma’s en de afdelingsbesturen stellen de kandidatenlijsten samen. Zo ook in Bergen op Zoom. En nieuwe partijen dienen zich aan – zoals bijna bij elke verkiezingen. Het gaat om serieuze, landelijke partijen die overwegen om ook in deze gemeente mee te doen – zoals DENK. Maar ook volstrekt onbekende clubs dienen zich via de social media aan. Zoals de lokale partij Dorp en Stad.

Doorkijkje

De partij presenteert zich op het blogplatform van influencer Bea Demmers met slechts de melding dat ze meedoen (‘en daar willen we het voorlopig bij laten’) maar van een partijprogramma -laat staan een kandidatenlijst- is nog geen sprake. Op haar platform geeft Demmers een doorkijkje in wat de partij voorstaat met de magical-mystery-tour naar het komende verkiezingsjaar. Vakwethouders op specialisme, beloftes maken die wél nagekomen kunnen worden en vooral: een ingrijpende sanering van de miljoenenschuld. De Artikel 12-status staat daarbij voorop. En waar hebben we die politieke mantra’s eerder gehoord? Inderdaad. Bij een eenvoudige check van de domeinnaam blijkt, dat de website is geregistreerd op naam van een mailadres dat doorverwijst naar de site van Marcel Mulder, webbeheerder van de BSD – de partij van Louis van der Kallen. De BSD-voorman bevestigt dat zijn webmaster mede betrokken is bij de nieuwe partij-in-oprichting (“ik heb gesproken met twee heel enthousiaste jongelui”) maar neemt tegelijk afstand. “De BSD heeft er niets mee te maken. Inderdaad lijkt de website sterk op die van de BSD en inderdaad staan er punten op die wij ook nastaan. Maar anoniem… dat is niets voor mij.”

Luis in de pels

Anders gaat het bij de andere nieuwkomer Lokaal Realisme. Hier zijn de stuurlui wél publiekelijk bekend. Het afgesplitste drietal van de VVD kiest voor een lokaal-liberale koers en bijt zich vast in dossiers als kritische ‘luis in de pels’. Om voorbeelden te noemen: Rian Govers-Gabriëls met de Binnenschelde, Maarten van ’t Hof met de Mazairac-flat en Joost Pals met de gemeentelijke financiën. En dan is er nog de éénmansfractie van Samen0164, een afsplitsing van het CDA. Reinoud Krijnen houdt zijn kruit droog als het over de toekomst van zijn fractie gaat. “We zijn er volop mee bezig, na de zomer horen jullie meer.” Ook hier is het spannend. De kosten voor deelname aan de verkiezingen zijn hoog, met een enorme administratieve rompslomp. Geen makkelijke opgave voor een enkeling.

Kracht van lokaal

Bij gemeenteraadsverkiezingen krijgen de lokale partijen het meer en meer voor het zeggen. De ooit toonaangevende fracties van PvdA en CDA moeten het doen met twee tot drie van de in totaal 33 raadszetels. De lokale partijen zijn in Bergen op Zoom verreweg in de meerderheid met 20 raadsleden. De verkiezingsstrijd van maart 2022 is vooral een strijd om de lokale stem. De kracht van lokaal, dicht bij huis en herkenbaar voor de kiezer, is al lang bekend. En daar springen nieuwelingen gretig op in.

Stevige concurrentie

Bestaande lokale Bergse partijen als GBWP maar ook Lijst Linssen krijgen stevige concurrentie te duchten. In tegenstelling tot de gevestigde GBWP laten de raadsleden van Lokaal Realisme duidelijk van zich horen. Bij GBWP is driekwart van de tien zittende raadsleden nauwelijks in de raad aan het woord geweest. Desalniettemin zit de grootste raadspartij stevig in het zadel en heeft met Arjan van der Weegen een doortastende politieke stuurman aan boord. Twintig jaar is GBWP onafgebroken vertegenwoordigd in het Bergse college en twintig jaar heeft het alle stormen doorstaan: de oplopende miljoenenschuld, het debacle van de Nedalco-aankoop (met GBWP-wethouder Cees van der Weegen, de vader van Arjan, als wethouder financiën) en de mislukkingen met zwembad De Schelp. En tegen de stroom in is GBWP sinds 2006 verdubbeld in omvang: van 5 naar 10 raadszetels.

Tijd voor vernieuwing

Bij Lijst Linssen liggen de kaarten minder gunstig. Ooit bereikte de partij van selfmademan Ton Linssen -van krantenjongen tot miljonair- de voor Bergse begrippen recordomvang met elf raadsleden. Toegegeven, een groot deel daarvan was afkomstig van overlopers uit andere fracties, maar toch. Jarenlang gold Lijst Linssen als dé politieke succesformule. Met populistische slogans (‘het redelijk alternatief voor de Centrumpartij’) wist Lijst Linssen in de volkswijken kiezers aan zich te binden die zich afkeerden van de landelijke partijen. Nog vér voor Pim Fortuyn, Geert Wilders en Thierry Baudet benoemde Lijst Linssen halverwege de jaren ’90 problemen met integratie, leefbaarheid en immigratiekritiek. Die hoogtijdagen zijn voorbij. De huidige fractie bestaat uit vier leden die op één na de pensioengerechtigde leeftijd ruimschoots hebben bereikt. Ook voorman Ton Linssen heeft, ondanks zijn brede netwerk en grote dossierkennis, niet de eeuwige politieke jeugd. De partij is dringend aan vernieuwing toe.

Voorkeursstem

De verkiezingsstrijd wordt anders dan voorgaande jaren. Inmiddels is de Kieswet aangepast, waarbij het makkelijker is om met een voorkeursstem in de raad te komen. Was voorheen minimaal een kwart van de kiesdeler, pakweg 200 stemmen, nodig om een voorkeurszetel te behalen; deze drempel komt te vervallen. Nóg meer dan voorheen zullen individuele kandidaten campagne voeren om zoveel mogelijk persoonlijke stemmen binnen te harken op 16 maart 2022. Tot het opdringerige toe.

Vol vertrouwen

En dan,  als de rookwolken zijn opgetrokken, zal blijken waarvoor ook Bergen op Zoom heeft gekozen. Opmerkelijk genoeg is de dag ná de verkiezingen, donderdag 17 maart, de Roomskatholieke feestdag van Sint Gertrudis. Zou de beschermpatrones van alle Bergenaren de gemeente behoeden voor bestuurlijke chaos? De kans is groot dat wederom een lokale partij de grootste zal zijn en dat de lokale partijen nóg meer aan macht zullen winnen. Wel zal de versnippering verder toenemen. Louis van der Kallen ziet in elk geval de strijd met vertrouwen tegemoet, ook met de komst van nieuwe partijen. “Dat hoort bij de democratie.”