Nieuwsanalyse – De vrije pers moet het niet hebben van betutteling

De Bergse gemeenteraad beslist over enkele maanden over de toekenning van de lokale zendmachtiging, voor de jaren 2024 tot 2029. Streekomroep ZuidWest is de houder van deze machtiging en de verlenging voor vijf jaar ligt voor de hand. Toch past de gemeente nu al de voorwaarden aan, voor het geval ook andere omroepen een aanvraag doen voor de Bergse zendmachtiging. Bij zo’n keuze dient de raad van Bergen op Zoom dan te kijken naar de mate waarin een omroep is geworteld  in de lokale en regionale samenleving; én naar de wijze waarop de omroep samenwerkt met lokale en regionale partners.

Het is een zuiver theoretische discussie, want in het gebied van streekomroep ZuidWest zijn geen andere plaatselijke omroepen actief. Er is maar één ZuidWest. En in het theoretische geval dat alsnog een nieuwe omroep opstaat, is deze eigenlijk al te laat. Het vinden van een radio- en tv-studio, zoeken van vrijwilligers en professionele medewerkers en samenstellen van een nieuwsredactie voor online nieuws: dat zou er allemaal nu al moeten zijn. De enige realistische kans die overblijft, is dat een omroep van buiten de regio ook op de Brabantse Wal en in Bergen op Zoom lokaal wil uitzenden. Een zeer onwaarschijnlijk scenario.

Daarnaast is de kans groot dat de zendmachtiging niet de volle vijf jaar zal gelden, want het Nederlandse publieke omroepbestel is in ontwikkeling. Naast de landelijke en regionale omroepen ontstaat een netwerk van streekomroepen die, met de ingang van de nieuwe Mediawet, in de plaats komen van de kleine lokale omroepen. Het kenmerk van een streekomroep is, dat deze zich richt op een gebied van minimaal 100.000 inwoners. In de praktijk komt dat neer op meerdere gemeenten. Streekomroep ZuidWest voldoet aan deze eis als omroep voor Bergen op Zoom, Woensdrecht en Roosendaal. Bij het in werking treden van de nieuwe Mediawet, vermoedelijk in 2026, komen alle dan bestaande lokale zendmachtigingen te vervallen.

De aanvullende voorwaarden die de Bergse raad volgende week stelt, zijn dus van korte duur – hooguit voor één jaar. Toch willen Bergse raadsfracties aanvullende eisen stellen. CDA/V-BoZ wil dat de omroepprogramma’s zich nóg meer richten op de ‘geografische leefomgeving’ – wat dat dan ook moge zijn; de VVD wil meer jongeren in het toezichthoudende PBO-orgaan van de omroep. En D66 wil zelfs prestatieafspraken maken over voldoende medewerkers met een afstand tot de arbeidsmarkt.

Het zijn eisen die niet kunnen en niet mogen. Het gaat immers niet over het toekennen van een subsidie maar om het afgeven van een zendvergunning. Over de samenstelling en het functioneren van de omroep gaat het Commissariaat voor de Media, en uiteindelijk telt de Mediawet. En niet alleen Bergen op Zoom is aan zet; ook Roosendaal en Woensdrecht vallen binnen het uitzendgebied.

Louis van der Kallen (BSD) had het bij het juiste eind, donderdag in de Bergse raadscommissie: de politiek moet zich verre houden van bemoeienis met de lokale media. Dat is betutteling. Lokale nieuwsvoorziening is nodig voor het functioneren van de gemeentelijke democratie, daarbij vervullen streekomroepen een belangrijke rol. Om de juiste balans te vinden -en behouden- is het zaak de verantwoordelijkheden gescheiden te houden. Vrijheid van pers en dwingende prestatieafspraken: dat gaat niet samen.