Nieuwsanalyse – een dun laagje chroom

‘Vriendschap is een droom… een pakketje schroot met een dun laagje chroom.’  De bekende liedtekst van zanger en (oud)politicus Henk Westbroek zou zomaar over coalities kunnen gaan en in elk geval past deze naadloos op de huidige Bergse coalitie van VVD, D66, CDA/V-BoZ en PvdA/GroenLinks. Amper twee maanden geleden was het één en al euforie, bij de presentatie van het nieuwe bestuursakkoord op het Ravelijn. De raadspartijen zijn, zoals dat heet, over hun eigen schaduw heengestapt en oud zeer is geheeld. Maar inmiddels blijkt dat ondanks de mooie woorden wrok en wraak tussen rivaliserende partijen zijn doorgewoekerd als een ondergrondse veenbrand. Donderdagavond kwam het tot een ontvlamming, op de allerlaatste raadsvergadering van het politieke seizoen.

De oude politiek gaat onverminderd voort. Linkse coalitiepartijen, gesteund door oppositiereus GBWP, dienen een raadsvoorstel in voor uitbreiding van de energiesteun aan de minima. Echter zonder financiële dekking, en dat is niet afgesproken in het coalitieakkoord. In de raadszaal ontstaat een ongemakkelijke sfeer. Niemand wil de allerarmsten laten vallen maar ja, zonder geld begin je weinig. Inderhaast volgt een schorsing waarin de motietekst wordt aangepast: de dekking wordt ná de zomer gezocht binnen de huidige begroting. Een zucht van verlichting gaat binnen de coalitie maar nee, een tweede schorsing volgt. Voor de VVD is de aanpassing onvoldoende. Als er nu geen financiële ruimte is, is die er in september hoogstwaarschijnlijk ook niet. De liberalen stemmen tegen.

Maar de klapper van de avond is wel de samenstelling voor de nieuwe benoemingscommissie voor de opvolger van -naar later blijkt- de vertrekkende burgemeester Frank Petter. De vertrouwenscommissie blijft compact en bestaat uit maximaal zeven fractievertegenwoordigders. Dat maakt de procedure een stuk eenvoudiger, zonder alle vijftien fracties toe te laten in de commissie. Maar er blijken negen gegadigden voor een plaats in de vertrouwenscommissie ‘nieuwe stijl’. Dus wordt er gestemd -in openbaarheid- waarbij zes fractieleiders de stemronde moeiteloos doorstaan: Arjan van der Weegen (GBWP), Jim Bernaards (VVD), Sander Siebelink (V-BoZ/CDA), Adam Ahajaj (PvdA/GroenLinks), Louis van der Kallen (BSD) en Ufuk Cuman (D66). Opmerkelijk genoeg haalt coalitiegenoot Rian Govers-Gabriëls van Lokaal Realisme de stemronde niet: zestien van de dertig raadsleden stemmen tegen en twee stemmen blanco.

Eén keer trek je de conclusie: ook Bergse coalitievriendschappen zijn een illusie. Het verlies is voor Govers-Gabriëls éxtra pijnlijk, omdat het gebrek aan vertrouwen binnen de coalitie publiekelijk is geëtaleerd – in de openbaarheid van de raadszaal. Dat het hier om een persoonlijke vertrouwenskwestie gaat blijkt uit het vervolg van de stemmingsprocedure. De raadsverordening spreekt een voorkeur uit voor een oneven aantal leden in de vertrouwenscommissie en er is ruimte voor een extra, zevende kandidaat. Want ook Reinoud Krijnen (Samen0164) en John Voets (50Plus) halen de stemronde niet. Het CDA doet daarom een ordevoorstel: laat uit de drie overgebleven kandidaten een extra kandidaat kiezen en de commissie aanvullen. Maar daar wil burgemeester Frank Petter niet aan. “Voorzitter, dat is niet volgens de verordening”, sputtert CDA-voorman Jaap van Dam nog tegen. Het is echter tegen dovemansoren gericht.

Daarmee heeft Frank Petter in zijn rol als raadsvoorzitter zich op zeer glad ijs begeven. Want de volgende dag, tijdens de zomerborrel van raad en college, zal hij zijn aftreden aankondigen en daarmee komt de nieuwe vertrouwenscommissie al per direct in stelling te staan. Ook al duurt het vertrek nog een jaar, in de politiek geldt de stelregel: zodra je zegt dat je weggaat, ben je al weg. Wetende met welke boodschap hij de volgende dag naar buiten komt, verhindert Petter als raadsvoorzitter een tweede stemronde voor de zevende commissiezetel. En dat voor de commissie die uiteindelijk zal beslissen over zijn opvolging als burgemeester.

Daar zullen tal van redenen voor zijn maar die doen geen van alle ter zake. Wat telt, is de raadsverordening. De verordening stelt niet voor niets het aantal van zeven. Een even aantal leden in de vertrouwenscommissie is onwenselijk, om te voorkomen dat stemmen staken als het op stemming aankomt over nieuwe burgemeesterskandidaten. Bij het oneven aantal van zeven commissieleden is er altijd een meerderheid.

Waren er zeven gegadigde fractievoorzitters geweest, dan waren ze alle zeven zonder morren geïnstalleerd in de vertrouwenscommissie. Nu is er alwéér gedoe en daarmee gaat de Bergse politiek nu verdeeld de zomer tegemoet. Volgens de traditie heeft de Bergse politiek elk jaar een zomer-rel waarbij de laatste jaren tot tweemaal toe na het zomerreces een collegelid is gesneuveld: in 2015 Ton Linssen over de weekmarkt en het zaden-kunstwerk (weet u nog?) en vorig jaar Patrick van der Velden over de coronasteungelden. Het is voor Bergen op Zoom te hopen dat het blinkende chroomlaagje van deze coalitie stootvast en slijtbestendig is. Anders worden het vier hele, hele lange jaren tot de volgende verkiezingen van maart 2026.