Nieuwsanalyse: Waarom cultuur en sport laten bloeden voor bestuurskosten?

De gemeenteraad van Bergen op Zoom staat voor een lastige keuze: hoe om te gaan met de forse bezuinigingen op het te verzelfstandigen Markiezenhof, het historische museum en culturele hart van de stad. De opgelegde bezuiniging van 900.000 euro werd eerder teruggebracht naar 700.000 euro, maar het blijkt dat de CAO-en salariskosten voor de organisatie van het Markiezenhof – jaarlijks 541.000 euro – niet binnen de begroting passen. Het college stelt daarom voor om deze kosten uit het begrotingsprogramma 6 (cultuur, sport en recreatie) te halen.

Deze werkwijze roept echter vragen op. Waarom moeten cultuur en sport bloeden voor bijvoorbeeld CAO-loonstijgingen? In plaats van de problemen op te lossen binnen het oorspronkelijke programma – in dit geval programma 1, waar de bestuurskosten thuishoren – worden de financiële lasten afgewenteld op voorzieningen die een belangrijke maatschappelijke functie vervullen. Dit raakt niet alleen het Markiezenhof, maar ook andere culturele en sportieve initiatieven in de stad.

Het college legt de raad diverse scenario’s voor, variërend van de opheffing van het museum tot het verdelen van de pijn over het gehele programma – waarbij ook sportparken dreigen te verdwijnen. Terwijl de sportsector al een bezuinigingtaakstelling achter de kiezen heeft.

Elk scenario  gaat ervanuit dat cultuur, sport en recreatie opdraaien voor het financiële gat, terwijl de oorzaak elders ligt. Dit zet het culturele en sportieve klimaat in Bergen op Zoom onder druk. Negen insprekers hebben dat de raad in niet mis te verstane bewoordingen duidelijk gemaakt, tijdens de Beeldvormingsvaond.

Het is begrijpelijk dat de gemeente moet bezuinigen, maar wel naar evenredigheid en redelijkheid. De gemeenteraad zou moeten eisen dat de financiële problemen worden opgelost binnen programma 1, waar de salarissen en CAO-kosten thuishoren. Dit voorkomt dat essentiële voorzieningen als het Markiezenhof en andere culturele en sportieve instellingen onnodig in de knel komen.

Cultuurclubs komen met voorstellen om de gemeente te ‘ontzorgen’ door het eigendom van het Markiezenhof over te dragen aan een zelfstandige stichting Monumentenbezit. Het is een schijnoplossing die Bergen op Zoom méér kost dan het oplevert. Wat de gemeente verliest, is het eigendom van misschien wel het belangrijkste cultuurerfgoed uit de verre omgeving, één van de honderd belangrijkste Rijksmonumenten van het land. Wat de gemeente wint, is juist een zorg erbij: de overdracht zou de gemeente tientallen miljoenen euro’s kosten als bruidsschat aan Monumentenbezit.

De restauratie van het Markiezenhof, van een vervallen kazerne in 1959 tot het huidige stadspaleis in volle glorie, is nagenoeg volledig betaald door de Rijksoverheid. De tegenprestatie voor Bergen op Zoom is, dat de gemeente zorg draagt voor het beheer mét het instandhouden van een culturele en museale bestemming. Het is een dure plicht, een deal waar de gemeente niet zomaar onderuit kan. Ook niet via een verkoop-terughuurconstructie met een stichting Monumentenbezit.

Deze week spreekt de raad zich in de commissievergadering uit over een voorkeursscenario, en in juni valt de definitieve beslissing. Maar de druk vanuit de samenleving is groot: één jaar voor de verkiezingen wil geen enkele partij zich branden aan een onmogelijke keuze. Het meest waarschijnlijke scenario zal er een zijn waarbij de gemeenteraad ervoor kiest de bezuinigingen eerlijk te verdelen en de feitelijke pijn neer van de 541.000 euro te leggen waar ze thuishoren: bij het bestuursbudget zelf.