Nieuwsanalyse – Wensdroom of nachtmerrie: zevenduizend woningen

Het Bergse college wil vóór 2040 zevenduizend woningen bouwen om de woningnood aan te pakken. De ambitie is hoog, maar de vraag is: waar laat je die huizen? Vier ontwikkellocaties zijn in beeld: bij Vrederust, aan de Binnenschelde (Waterfront), rondom Plein XIII (Bergse spoorzone) en bij de Westersingel. Maar de weerstand onder de Bergenaren is groot. In de gemeenteraad krabben politici zich inmiddels achter de oren: hoe realistisch zijn de plannen en, bovendien, waarop is het getal zevenduizend gebaseerd? Op het stadskantoor blijft het angstvallig stil, en de BSD vraagt inmiddels om opheldering.

Grote bouwplannen zijn ook voor Bergen op Zoom niet nieuw. In de naoorlogse wederopbouwjaren ontstonden uitbreidingswijken zoals Gageldonk, de Warande en later Meilust en Noordgeest. Het toen relatief kleine Bergen (nog zonder Halsteren) had bovendien voldoende ruimte om te groeien. Van inspraak of burgerparticipatie had niemand nog gehoord in de jaren ’50 en ’60. Dat veranderde pas in de jaren ’70 met de opkomst van democratisering en inspraak uit de samenleving. Het waren nog relatief kleine groepen, zoals Aktiegroep Westelijk Stadsdeel, die onder meer wisten te voorkomen dat de sloopplannen in het Havenkwartier werden doorgezet. Het toenmalige stadsbestuur van KVP (nu CDA), VVD en Stadspartij (later als Gemeentebelang-Stadspartij opgegaan in GBWP) had geen enkele moeite met het slopen van de middeleeuwse bebouwing voor moderne flats en toegangswegen. Alleen de Westersingel is een overblijfsel van dit, later door dezelfde partijen verguisde, Plan de Ranitz – genoemd naar het uitvoerende stedenbouwkundig bureau uit Rotterdam.

Ditmaal liggen de kaarten geheel anders op tafel. De Bergse samenleving is mondiger geworden, en met de nieuwe omgevingswet is burgerparticipatie een voorwaarde bij ontwikkelingsplannen. De omgeving moet kunnen meepraten en omwonenden kunnen hun stem laten horen.

Dat gebeurt ook bij de beeldvormingsavond, afgelopen week in het Bergse stadhuis. Bergenaren hebben moeite met de metershoge flats bij de binnenstad, met de aantasting van hun woonwijk, maar vooral met de komst van zoveel woningen waarvan de noodzaak niet is aangetoond. Projecten waar vooralsnog ontwikkelaars en planmakers er financieel beter van worden. “We worden gemanipuleerd door het gemeentebestuur”, zegt een inspreker, maar die wordt de mond gesnoerd door de vergadervoorzitter – overigens geheel volgens de vergaderorde. Maar het maakt wél het debat ongemakkelijk en werkt als olie op het vuur van het maatschappelijk verzet.

Zevenduizend woningen – volgens de VVD zijn ze nodig voor de regionale groei op de Brabantse Wal. Maar gaat Bergen op Zoom dan bouwen voor buurgemeenten? Dat merkt BSD-raadslid Piet Juten op en hij stelt vervolgens technische vragen aan het Bergse college. Hij eist bestuurlijke transparantie, temeer omdat onderzoeken van het Centraal Bureau voor de Statistiek (CBS) een veel geringere woningbehoefte voor Bergen op Zoom laten zien. Dat blijkt ook tijdens de recente beeldvormingsvergadering. En, wil Juten van het college weten: wat is er gebeurd met de uitkomsten van een bewonersenquête die aan wethouder Joost Pals is overhandigd?

Op papier lijkt alles mooi, en voor bouwers van luchtkastelen is ’the sky the limit’, zoals de Amerikanen zeggen. Voor bewoners en eigenaren van woningen aan de Binnenschelde is het verder verdichten van hun wijk juist een nachtmerrie. Plannen die zijn opgezet door planologen die niet in Bergen op Zoom wonen, laat staan op De Plaat.

Bouwen voor de toekomst is voor dit college een wensdroom, de droom van een maakbare samenleving waarin parkeerproblemen niet bestaan. Want de toekomstige mens is immers milieubewust en pakt de fiets – auto’s kunnen in garages aan de rand van de wijk worden gezet. Maar zo werkt de realiteit helaas niet. In een verder vergrijzende samenleving zijn de inwoners juist steeds meer op autovervoer aangewezen. En zoals het zo vaak gaat met overambitieuze plannen (denk aan het gecrashte casinoproject Fun City voor De Zeeland, van de Tranchant Groupe – weet u nog?) geldt de stelregel: hoe meer erover vergaderd en gepraat wordt, des te minder komt er van de grond.