Rioolwater filteren voor hergebruik kan: ‘Als we minder troep door de wc spoelen’

In Bath, vlak over de provinciegrens in Zeeland, staat één van de grootste rioolwaterzuiveringen (RWZI’s) van Nederland. De installatie is het eindstation van de persleiding die vanaf Moerdijk door heel West-Brabant loopt. In de bezinkbassins en filterinstallaties maken bacteriën het water grotendeels schoon. Maar nog niet schoon genoeg voor hergebruik – en dat is uiteindelijk wél nodig. Net als het water van de Brabantse Wal stroomt het uiteindelijk gezuiverde rioolwater de Westerschelde in. Bij de droogteaanpak wil het waterschap ook deze liters niet verloren laten gaan en beter benutten.

De persleiding die het afvalwater van tienduizenden huishoudens en bedrijven afvoert is een halve eeuw oud, en heeft twee jaar geleden een forse renovatie ondergaan. Het zuiveringsstation zelf staat er bijna 40 jaar.  Per uur gaan duizenden kubieke meter afvalwater door de buizen. Bij droog weer is dat 3.500 kuub per uur, en tijdens regen bijna 8.500 kubiek meter. Tijdens zware hoosbuien, die steeds vaker zullen voorkomen door de klimaatveranderingen, gaat per uur zelfs 18.000 kuub rioolwater door de persleiding.

PFAS

Technisch is hergebruik mogelijk, er loopt een onderzoek voor gebruik bij de industrie in Antwerpen. Het water is gezuiverd maar nog niet volledig schoon. Sterker nog: het bevat nog steeds afvalstoffen die schadelijk zijn voor mens en milieu. Zoals medicijnresten, zeer fijn plasticgruis (vaak alleen met de microscoop waar te nemen) en ook PFAS: de gevaarlijke perfluoralkalystoffen. Uit onderzoek van kennisorganisatie STOWA (ministerie I&W, oktober 2021) blijkt dat jaarlijks zo’n 21 kilo aan PFAS via de persleidingstraat bij Bath terecht komt. Al deze resten zijn met de huidige bacteriologische reinigingstechnieken niet uit het afvalwater te halen, zegt waterdeskundige Roger Vingerhoeds. Hij is waterketentechnoloog bij Waterschap Brabantse Delta, de beheerder van de RWZI in Bath. Om het echt herbruikbaar te maken, is een extra nazuivering nodig. Beter is dat er helemaal geen PFAS in het water komt, “want wat er niet in zit hoeft er ook niet uit.”

Aanpak bij de bron

De aanpak van de verontreiniging begint bij de bron, bij de vervuilers. Het waterschap wil vooral goede voorlichting geven om inwoners maar ook bedrijfsleven bewust te maken van wat ze doorspoelen. “Je staat er versteld van wat mensen allemaal in het riool gooien”, verzucht Niels Mureau. Hij is bestuurder bij Brabantse Delta en verantwoordelijk voor de waterzuiveringen in zin gebied. “Alles begint bij communicatie”, is zijn stellige opvatting. Een voorbeeld zijn de -schijnbaar onschuldige- schoonmaakdoekjes die naar enkele keren gebruik bij veel huishoudens in de wc verdwijnen. De kunststof microfibers van de doekje klonteren in het riool aaneen tot meterslange slierten die zich vastdraaien in de metershoge filters. Het gevolg: storingen, schade en extra kosten.

Nadenken bij het doortrekken

Maar ook tampons, sigarettenpeuken, textiel en zelfs de volledige inhoud van stofzuigerzakken gaat via de wc’s naar de zuivering. “Je kan het zo gek niet bedenken”, zegt de bestuurder. “Wie naar de wc gaat moet zich ervan bewust zijn: wat je nu doorspoelt is straks misschien weer je drinkwater.” Of het water dat nodig is voor natuur, landbouw en industrie. Het gaat om bewustwording, benadrukt Mureau. “We moeten als samenleving weten wat water ons écht waard is.”