Roosendaals restcollege overleeft raadsdebat na diepste crisis in jaren, raad wil extern onderzoek

Het Roosendaalse restcollege met wethouders Evelien van der Star, René van Ginderen en Klaar Koenraad overleeft donderdagavond een pittig raadsdebat, nadat Van der Star namens het college diep door het stof gaat. Wel gaan de partijen unaniem akkoord met een motie van de oppositie (Roosendaalse Lijst), om het onderzoek naar grensoverschrijdend gedrag uit te laten voeren naar een onafhankelijk extern bureau. Eerder deze dag hebben de coalitiepartijen al aangegeven dat ze de samenwerking willen voortzetten, met twee nieuwe wethouders.

De geplande raadsvergadering staat donderdagavond geheel in het teken van de diepste crisis die het Roosendaalse gemeentebestuur in jaren heeft meegemaakt. “We willen verandering, en die begint vandaag”, belooft Van der Star de raad. Daarmee gaan de partijen akkoord – maar ze steunen wel een motie van de oppositie voor onafhankelijk, extern onderzoek. Deze heeft betrekking op de bestuurscultuur en onveiligheid in de ambtelijke organisatie.

Van zo’n onderzoek is burgemeester Mark Buijs weliswaar voorstander, maar niet op dit moment. “Ik wil éérst spreken met mensen”, antwoordt hij de raadsleden. “Als ik daar een extern onderzoek in duw, gaan mensen zich heel onveilig voelen.” De burgemeester wil eerst vertrouwen bouwen op het Roosendaalse stadskantoor, en dán pas een onafhankelijk onderzoek starten. Dat kan enkele weken duren. “Daarvoor wil ik de ruimte nemen”, zegt Buijs. Met deze kanttekening kan hij de raadsopdracht uitvoeren.

Kermis in Roosendaal

VVD-fractievoorzitter Menno Nefs constateert dat deze crisis over een onveilige werksfeer en grensoverschrijdend gedrag niet over inhoud gaat, maar vooral over mensen. Een crisis die zich deze week vooral in de media heeft ontvouwd. “De dagen zijn voor iedereen pijnlijk, maar voor onze inwoners nog wel het meest”, zegt hij. Over de interne discussies van zijn fractie met Sanneke Vermeulen laat Nefs zich niet publiekelijk uit. “Het belangrijkste is: hoe nu verder”, benadrukt hij. “Het is inderdaad kermis in Roosendaal. Maar deze kermis vertrekt uiteindelijk weer”, is de stellige overtuiging van Nefs, Want Roosendaal staat voor grote, financiële uitdagingen. En daarbij heeft de raad geen verdeeldheid, maar juist eenheid nodig. “Laat elkaar alsjeblieft een beetje heel.”

Gebroken hart

Alex Raggers, fractievoorzitter VLP, wil ook verder met de coalitie. “Hoe zwaar deze week ook is, we moeten vooruit”, beaamt hij. Raggers staat deze avond “met een gebroken politiek hart” in de raadszaal. Ook zijn partij wil de onderste steen boven in een onderzoek – zegt hij op vragen van raadslid Gertjan van Oosterbosch (Roosendaalse Lijst). “Maar ik herken mij absoluut niet in de aantijgingen in de media”, benadrukt Raggers. Hij kent Van Gestel vooral “als een heel fijn mens.”

Geschuurd

De nog zittende wethouders blikken terug op de afgelopen periode. “Ja, het heeft geschuurd”, zegt wethouder Van Ginderen over de verstandhoudingen binnen het college van burgemeester en wethouders. “Maar is dat dan onveiligheid?” En Klaar Koenraad heeft geen pesterijen gezien, zegt ze. Maar dat wil niet zeggen dat deze er niet waren, voegt ze daaraan toe. “Daarom wil ik ook heel graag dat onderzoek.”

Interpellatie

Raadslid Bjorn Rommens (PvdA) dient bij het begin van de raadsvergadering zijn eerder aangekondigde interpellatie aan – een serie vragen aan het college over de bestuurscrisis. Rommens wil duidelijkheid, “ook richting onze inwoners”, merkt hij op. Hij dient het verzoek in namens de fracties van onder meer Roosendaalse Lijst, D66 en Forum. Ook VLP en overige partijen ondersteunen tijdens de raadsvergadering de interpellatie – en daarmee is het unaniem.

Knieval

Het restcollege kiest voor een openlijke knieval – wethouder Evelien van der Star gaat diep door het stof. “Er gaan al langer zaken mis binnen de bestuurscultuur”, moet ze toegeven. “Het is pijnlijk dat te constateren, we hebben dat niet kunnen veranderen. Dat heeft pijn veroorzaakt.”

De achtergebleven collegeleden hebben de afgelopen dagen kritisch in de spiegel gekeken zegt ze. “Het moet anders, maar daarvoor hebben we de raad óók nodig. Zowel oppositie als coalitie.” Het college wil nadrukkelijk afstand nemen van het verleden, en een knip maken “om een nieuwe bestuursstijl te omarmen.” Daarom heeft het college zelf een onderzoek ingesteld.

Gedragscode als norm

En ja, de eerder in de raad afgesproken gedragscode móet de norm zijn in het college – beaamt Van der Star. Ook de voorbeeldrol is vanzelfsprekend. En waar het mis ging…. “We kunnen alleen namens het huidige college spreken”, merkt ze op. Bemiddelingen, coaching en inzet van een mediator hebben echter niets opgeleverd.” Waarom dit niet heeft gewerkt voor oud-wethouder Vermeulen kan Van der Star niet zeggen. “Dat zult u haar zelf moeten vragen.” Van Gestel zou als “leider van de coalitie” inderdaad met het VVD-bestuur hebben gesproken. Maar ook daar gaat ze niet inhoudelijk op in.

Teken van lef

De PvdA noemt het “een teken van lef” dat het college zich zo openlijk opstelt. “Maar hadden we dat niet eerder bespreekbaar kunnen maken. Deze situatie is voor niemand leuk”, merkt Rommens op. “Twee wethouders zijn vertrokken die hard hebben gewerkt om Roosendaal beter en mooier te maken.” Rommens wil een veilige werkcultuur voor college, ambtenaren en raadsleden. “Blijf daaraan werken. We moeten voorwaarts, zij aan zij.”

Maar het college heeft wel degelijk onderzoek uitgevoerd, benadrukt Van der Star: “Uit een onderzoek van begin dit jaar onder onze ambtenaren blijkt dat negentig procent van de ondervraagden met plezier naar het werk gaat.” Een onderzoek waaraan slechts veertig procent van de medewerkers heeft meegedaan, merkt RL-raadslid Van Oosterbosch vervolgens op.

Mensonterend

Voorman Peter Raijmaekers van de Roosendaalse Lijst is “verbaasd, verdrietig en verwonderd” over de “gitzwarte bladzijdes van de laatste dagen.” Zo zou de wethouder gepest zijn vanwege haar uiterlijk en visuele beperking. “Er zijn geen woorden om te beschrijven hoe mensonterend dit is.” Er komen volgens hem meer en meer signalen binnen van een onveilige werksfeer bij de ambtelijke organisatie en grensoverschrijdend gedrag. “Dit kunnen we niet afdoen met een intern onderzoekje, als een slager die eigen vlees keurt. De onderste steen moet boven”, zegt hij. Daarom wil hij een extern én onafhankelijk onderzoek.

Slechte week

“Wat een slechte week”, verzucht Bejar Taher (D66). Zijn fractie toont zich solidair met vertrekkend wethouder Vermeulen. Ook vraagt hij zich af wat de rol is van onder meer wethouder Van der Star bij het toelaten van pestgedrag. “Wij verzetten ons tegen House of Cards-achtige taferelen”, benadrukt hij – verwijzend naar de populaire Amerikaanse Netflix-serie. Ook Taher wil onafhankelijkheid, bij de onderzoeken naar de Roosendaalse bestuurscultuur.

Eerste stap

Corrie van Leerzem, van Forum voor Democratie,  noemt het ingezette onderzoek “een goede eerste stap”. Maar ook zij wil een onafhankelijke externe. “We moeten lering trekken uit deze crisis. We moeten nog twee jaar met deze bestuursperiode vooruit.” Na een nieuwe schorsing dienen deze vier partijen gezamenlijk een raadsmotie in, voor de inzet van een onafhankelijk, extern onderzoeksbureau. Een meerderheid van de raad gaat hiermee uiteindelijk akkoord.