West-Brabant

Veehouders sluiten stallen om MKZ-uitbraak te voorkomen

Niek en Birgit zijn samen eigenaar van Zuivelhoeve Zwanenburg (foto: Zuivelhoeve Zwanenburg)

Anne van Egeraat Anne van Egeraat

Het advies vanuit de ZLTO aan veehouders is stevig: wees uiterst voorzichtig. Bij een aantal waterbuffels van een bedrijf in de Duitse deelstaat Brandenburg is namelijk mond-en-klauwzeer (MKZ) geconstateerd. Dat zorgt ervoor dat boeren in heel Nederland op scherp staan. Want wat er in Nederland in 2001 gebeurd is, wil niemand meer meemaken.

Normaal zijn de stallen van de boerderij van Niek Mangelaars en Birgit Goossens dagelijks geopend voor bezoek. Naast het houden van zo’n 75 koeien maken zij zuivelproducten van de melk die hun dieren produceren. Deze producten – zoals boter, vla, yoghurt en ijskoffie – verkopen ze in een automaat en hun boerderijwinkel.

“De automaat is blijft open”, vertelt Niek. Maar de stallen blijven voorlopig dicht. “We laten normaal graag aan de mensen zien waar hun eten vandaan komt, maar daar zijn we nu even voorzichtig mee.” Op advies van de ZLTO zit een bezoekje aan de koeien brengen er dus even niet in. Daar geeft Niek graag gehoor aan. “Ik was zelf tien toen er vorige keer mond-en-klauwzeer in Nederland was. Daar weet ik niet superveel meer vanaf, alleen dat niemand op het erf mocht komen en dat er overal ontsmettingsmatten lagen.”

Wat is mond-en-klauwzeer? Het is een zeer besmettelijk virus dat zich verspreid onder evenhoevige dieren. Dat zijn bijvoorbeeld koeien, varkens, geiten, schapen, wilde zwijnen, herten, reeën en olifanten. Mensen die door een natuurgebied lopen, kunnen het virus dus bijvoorbeeld via hun schoenzool meedragen. Op die manier kan het virus zich enorm snel verspreiden.

Er zijn tijdens de uitbraak in 2001 ongeveer 285 duizend dieren op 2900 bedrijven geruimd in Nederland. Op 26 boerderijen bleek MKZ daadwerkelijk rond te waren. “Onze regio bleef redelijk gespaard, maar we willen dat echt niet nog een keer meemaken”, aldus Niek. Bovendien heeft Niek generaties aan koeien op zijn bedrijf rondlopen. “De helft van de koeien komt uit de lijn van de beste koe van mijn opa: Annemarie.” Als Niek en Birgit de koeien zouden verliezen is dat mede daardoor niet alleen financieel, maar ook emotioneel een grote ramp voor het stel.

Belangrijk om voorzichtig te zijn

Mond-en-klauwzeer is niet gevaarlijk voor mensen. “Maar mensen zijn wel de grootste ziekteverspreiders”, vertelt Jos Naalden van de ZLTO. “Daarom is het heel belangrijk om voorzichtig te zijn.” Is er namelijk één dier besmet met het virus, dan moeten alle dieren op dat bedrijf preventief geruimd worden. En ook boeren in de directe omgeving verliezen dan preventief hun dieren.

Duitsland lijkt ver weg. Hoezo dan in Nederland maatregelen treffen? Dat zit zo: er zijn sinds 1 december 2024 zeker 3600 kalveren uit de regio waar MKZ is vastgesteld naar Nederland gekomen. Deze zijn verspreid over 125 bedrijven. Bij een deel van deze dieren is al bloedonderzoek gedaan. “Daarvan zijn de eerste signalen positief”, gaat Jos verder. Maar dat betekent nog niet dat het gevaar geweken is. “Je zit altijd met een incubatietijd. Bovendien kan het virus ook op andere manieren overgedragen worden.”

Alle registers liggen open en alle draaiboeken liggen klaar.

Hoe groot is de kans dat er een nieuwe uitbraak komt in Nederland? “Dat is moeilijk in te schatten. Daar kan ik geen percentage aan hangen. We moeten alert blijven. Alle registers liggen open en alle draaiboeken hebben een update gekregen en liggen klaar.” Het is volgens Jos zaak dat niet alleen veehouders voorzichtig zijn, maar ook de ‘gewone’ mens. Dat houdt in: contact met de dieren beperken en goed op hygiëne letten. “Zie je een ziek dier in de natuur? Waarschuw dan de autoriteiten.”

“Wat we geleerd hebben tijdens de coronatijd passen we nu toe voor de bioveiligheid van de dieren. Per dag kijken we welke beslissing we maken”, sluit hij af. “Het is een spannende periode.” Er zijn voor zover bekend nog geen MKZ-gevallen in Nederland.