Weer meer leegstand in Roosendaal en Bergen op Zoom, ondanks daling in West-Brabant

Het aantal winkels dat leegstaat is in West-Brabant vorig jaar licht gedaald. Het is de enige regio in Brabant met minder leegstand. In de andere regio’s stond in 2020 gemiddeld bijna negen procent van de winkels leeg. Dat is dus bijna één op tien. En dat is een nieuw record. Maar ook al daalde de leegstand in West-Brabant, binnen de regio zijn de verschillen groot. Want terwijl er in Drimmelen maar drie procent leegstand is, is dat in Woensdrecht acht procent, in Bergen op Zoom elf en in Roosendaal zelfs 13 procent.

De leegstand van Brabantse winkels neemt nog steeds toe. Dat blijkt uit de Brabantse Retail Monitor 2021, waarin de provincie cijfers bijhoudt over het aanbod in de vier regio’s. Ondanks de coronacrisis zijn er in 2020 minder winkels gesloten dan in het jaar daarvoor. Maar in totaal neemt de leegstand nog steeds toe. Opvallend is wel, dat er in 2020 meer panden gebruikt zijn voor iets anders dan detailhandel. Dus in die panden worden geen goederen verkocht, maar zijn ze overgegaan op dienstverlening, cultuur of ontspanning.

Eén keer een kleine daling na jaren van forse stijging

Erik Ronnes, gedeputeerde Wonen en Ruimte, wil de cijfers gebruiken om het beleid op af te stemmen. Maar dan wel maatwerk. “Inzicht in de trends, zoals de monitor geeft, is belangrijk voor de provincie en de gemeenten,” laat hij weten. “Wat mij opvalt, is het grote verschil tussen gemeenten en soms zelfs tussen de kernen binnen één gemeente. Dat bewijst dat maatwerk nodig zal zijn en die boodschap neem ik mee in gesprek met de regio’s.”

Ook in West-Brabant blijken de verschillen groot. Deze regio is de enige in Brabant waar in 2020 iets minder winkels leeg kwamen te staan dan in de rest van de provincie. Maar dat is een schrale troost. Want West-Brabant had al sinds 2014 juist de hoogste stijging van leegstand in de provincie. Eén keer een kleine daling zegt dus nog niet zo veel.

Bergen op Zoom koploper in onze regio

Hetzelfde geldt voor de tien middelgrote steden van Brabant, waar ook Roosendaal en Bergen op Zoom bij horen. Die zagen ook een lichte afname van de leegstand. Maar als je kijkt naar de cijfers voor de hele gemeente, dan hebben Roosendaal en Bergen op Zoom juist een stijging. In 2020 stonden er in de gemeente Roosendaal 160 van de 1241 winkelpanden leeg en dat is maar liefst 13 procent. In de gemeente Bergen op Zoom ging het om 115 van de 1018 winkelpanden en dat is elf procent. Toch is de provincie optimistisch over de middelgrote steden en over West-Brabant. “De inspanningen om de leegstand in deze gebieden te verminderen lijken effect te hebben,” aldus de provincie.

De vier grootste steden Breda, Eindhoven, Tilburg en Den Bosch zien de meeste winkels leeglopen. Daar nam de leegstand vorig jaar toe met gemiddeld twaalf procent. In de kleinere gemeenten van Brabant is de winkelleegstand stabiel. Als je kijkt naar de gemeenten, dan groeit de leegstand het hardst in de wijkwinkelcentra van de steden. In de winkelcentra in de stadskernen en in de dorpen was de leegstand in 2020 relatief laag. Maar daar is de afgelopen jaren al wel een grote toename geweest in leegstand.

Pas na afloop coronasteun meer duidelijkheid

Wat ook opvalt in de Brabantse Retail Monitor 2021, is dat het aantal vierkante meters dat vorig jaar leeg bleef juist minder werd. Dus er stonden wel steeds meer winkels leeg, maar er werden meer vierkante meters gevuld. Ofwel: de winkels worden groter.

De provincie vraagt zich nog wel af wat de uiteindelijke gevolgen zullen zijn van de coronacrisis. “De coronacrisis heeft zich ook in 2021 doorgezet, met de verplichte sluiting van winkels en horeca tot gevolg,” beseft de provincie. “Tot nu toe hebben de steunmaatregelen van de overheid gezorgd voor een beperkt effect van corona op de toename van winkelsluitingen en leegstand.” Als de steunmaatregelen wegvallen, zal duidelijk worden of dat invloed heeft op de leegstand van winkels.

Voor het eerst minder banen in detailhandel

De coronacrisis had in 2020 al wel meteen duidelijk invloed op de werkgelegenheid in de detailhandel, de winkels die goederen verkopen. Want daar daalde het aantal banen voor het eerst sinds 2013. “Dit is waarschijnlijk een direct gevolg van de beperkende maatregelen vanwege corona,” denkt de provincie.

Dat gold alleen voor de stenen winkels. Want online groeide de werkgelegenheid juist. “De werkgelegenheid bij fysieke winkels daalde met ruim 3.000 banen tot ongeveer het niveau van 2017. In de internethandel nam het aantal banen nog wel toe met ruim 1.500 banen, waarmee de groei in de internethandel zich gestaag voortzet.”

“Vrijkomende winkelruimte moet een andere bestemming krijgen”

De aanhoudende leegstand van winkelpanden betekent dat gemeenten hun plannen voor binnensteden en woonwijken moeten aanpassen. West-Brabantse gemeenten zijn daar al langer mee bezig. ” In de voorbereidende plannen is veel ruimte opgenomen voor het veranderen van de functie van (delen van) winkelgebieden,” aldus de provincie. “In de regio West-Brabant is in totaal een vermindering van de totale winkeloppervlakte gepland of in voorbereiding. De andere regio’s kennen nog een netto groei van de winkelvoorraad. Een groot deel van de plannen gaat over uitbreidingen buiten de bestaande centra.”

Ingrid Janssen van de Brabantse Retailadviescommissie ziet dat het beleid de eerste vruchten begint af te werpen. “Maar we zijn er nog niet: de benodigde daling van de leegstand is nog niet bereikt,” concludeert zij. “Vrijkomende winkelruimte moet een andere bestemming krijgen. Dit vraagt om een nieuwe generatie centrumvisies bij gemeenten, die zich richten op een compacter winkelgebied en het toevoegen van nieuwe functies aan het centrum.”