Zelfmoordpogingen onder LHBT-jongeren een ‘verborgen probleem’

Lesbische, homoseksuele, biseksuele en transgender jongeren (LHBT) doen 4,5 keer vaker een zelfmoordpoging dan heteroseksuele jongeren. Dat blijkt uit recent onderzoek van de Rijksuniversiteit Groningen, de Universiteit van Amsterdam en kennisinstituut Movisie. “We moeten het bespreekbaar en zichtbaar maken”, aldus LHBT-belangenorganisatie COC West-Brabant.

Onbekend is hoe groot het aantal LHBT-jongeren dat met suïcidale gedachten worstelt in deze regio is. “Het is een verborgen probleem”, aldus COC West-Brabant-voorzitter Rick Davis. Toch is dit schrijnende fenomeen ook hier wel degelijk aanwezig, volgens de LHBT-belangenorganisatie.

Het hogere aantal zelfmoordpogingen komt doordat LHBT-jongeren ‘minderheidsstress’ ervaren. Volgens Davis is de angst om niet geaccepteerd of zelfs gediscrimineerd te worden hier de oorzaak van. Ook de angst voor het niet voldoen aan het traditionele, hetero-normatieve man/vrouw-plaatje kan een extra trigger zijn. “Ze passen zich aan naar het ‘normale’ beeld in de samenleving, maar dat is moeilijk als je ‘anders’ bent.”

Ze willen zo snel mogelijk zichzelf zijn.

Vooral bij transgenderjongeren speelt dit. Onder hen is het aantal zelfmoordpogingen ook het grootst: maar liefst een op de vijf ziet het leven niet zitten. Davis snapt hoe dit komt. “Ze willen zo snel mogelijk zichzelf zijn, maar jarenlange wachtlijsten maken dit onmogelijk.”

Soms moeten transgenderjongeren namelijk leven volgens het geslacht dat bij hun geboorte is vastgesteld. Zo kan de omgeving van een transgenderjongen hem zien als een meisje, omdat hij er nog deels zo uit ziet, terwijl hij zich als een jongen identificeert en zich ook zo voelt.

Van de lesbische, biseksuele en homojongeren heeft 34 procent serieuze suïcidegedachten, ten opzichte van 17 procent van de heterojongeren. Die gedachten spelen zowel voor als na hun coming-out. Hierdoor kunnen depressieve gevoelens ontstaan. Om deze gedachten te onderdrukken, vluchten sommigen weg in veelvuldig seksueel contact, alcohol- en drugsgebruik, door zichzelf te snijden of door gevaarlijke risico’s op te zoeken.

Ook Davis, zelf homoseksueel, maakte een worsteling mee voorafgaand aan zijn coming-out. “Ik was bang om afgewezen te worden. Op de middelbare school werd ik altijd gepest, waardoor ik pas op mijn 24^e uit de kast kwam. De grootste homofoob uit de klas kwam trouwens later zelf uit de kast”, lacht hij.

Als de steun ontbreekt, dan ben je extra kwetsbaar.

De COC West-Brabant-voorzitter, inmiddels 35, kon gelukkig goed voor zichzelf zorgen. Daardoor heeft hij nooit last  gehad van depressieve of suïcidale gedachtes, in tegenstelling tot andere LHBT-jongeren. Ook had hij een aantal vrienden die hem accepteerden zoals hij was. “Maar als die steun ontbreekt, dan ben je extra kwetsbaar.”

Zijn omgeving reageerde goed op zijn coming-out. “Ze hadden het wel zien aankomen, maar vroegen waarom ik er zo lang mee had gewacht.” Doordat hij bang was voor hun reactie, stopte hij zijn angst weg. “Je probeert het onderwerp te vermijden.”

Ik stopte mijn angst weg. Je probeert het onderwerp te vermijden.

Inmiddels doet Davis wel anders. Zo ondersteunt hij verschillende Gay Straight Alliances. Deze groepjes jongeren zorgen er samen voor dat hun school een veilige plek is voor iedereen. Dit gebeurt onder andere op Paarse Vrijdag, dat 10 december plaatsvindt. Op het Gymnasium Juvenaat en het Jan Tinbergen College zijn deze erg actief. “Ze zijn er voor elkaar.”

Ook geeft Davis voorlichting over geaardheid en genderexpressie op scholen. “We focussen ons niet op suïcidale gedachtes. Ik denk niet dat we dat bij jongeren moeten doen.” Hij ziet de factsheets uit het Movisie-onderzoek daarom als handig middel voor leraren. “Een tijd terug maakte een leraar zich zorgen om een LHBT-jongere. Die hebben we doorverwezen naar een social worker. Het is fijn dat je dit bespreekbaar kunt maken.”

Je bent niet de enige die hen kan helpen. Zo voorkom je dat het uit de bocht vliegt.

Als iemand suïcidale gedachtes uit, kan je met de jongere een signaleringsplan maken. Zo weet een LHBT-jongere welke stappen die kan ondernemen om veilig te blijven in een crisissituatie. Belangrijk hierbij is om de regie bij de jongere zélf te leggen. “Bemoeder niet en stem je houding af met de persoon. Maak afspraken en praat motiverend”, adviseert Davis. Ook is het slim om samen steun te zoeken bij het netwerk van de jongere. “Je bent niet de enige die hen kan helpen. Zo voorkom je dat het uit de bocht vliegt.”

Heb jij last van depressieve gevoelens of suïcidale gedachtes? Neem (anoniem) contact op met MIND Korrelatie (0900 1450) of 113 Zelfmoordpreventie (0800 0113). Worstel jij met je identiteit of op wie je valt? Bezoek de websites Iedereen is anders of Switchboard voor hulp en ondersteuning. Voor ouders van LHBT-jongeren met suïcidale gedachtes en professionals in zorg en welzijn heeft Movisie factsheets beschikbaar gesteld met informatie en concrete tips.